Krótkofalarstwo Ziemi Tarnowskiej – SP9NH
Andrzej Oskędra SP9NH
oraz nadesłane aneksy innych opracowań
KRÓTKOFALARSTWO NA ZIEMI TARNOWSKIEJ 1950-1975
ZARYS HISTORYCZNY
WSTĘP
W wydanej przez ZG PZK “Historii Krótkofalarstwa Polskiego” ( 1970, autorzy: Zbigniew Rybka – SP8HR, Jan Ziembicki – SP6FZ, Ireneusz Wyporski – SP5AIW ), jedynej jak dotąd monografii obejmującej okres od zarania rozwoju krótkofalarstwa w Polsce do roku 1969, brak jest jakichkolwiek zapisów dotyczących aktywności krótkofalarskiej na naszym terenie. Brak ten nie odzwierciedla stanu faktycznego, wyniknął raczej z braku informacji źródłowej w odniesieniu do naszego regionu.
Niniejsze opracowanie ma na celu utrwalenie historycznych już wydarzeń związanych z okresem lat 1950 – 1975, z działalnością organizacji i osób zajmujących się krótkofalarstwem na Ziemi Tarnowskiej. Winni jesteśmy również utrwalenia pamięci osób, których pasja i aktywność w uprawianiu naszego hobby przyczyniły się do rozwoju krótkofalarstwa , a których w większości już nie ma wśród nas.
Opracowując niniejszy temat napotkano na brak dokumentów źródłowych w odniesieniu do lat 1950 – 1955. Zawarte w opracowaniu informacje z tego okresu oparte są o przekazy ustne. Z perspektywy czasu widać, jak duże znaczenie ma utrwalanie w formie dokumentów wszelkiej działalności, nie wyłączając naszego hobby. Wyrażam nadzieję, iż niniejsze opracowanie uaktywni Kolegów mogących je uzupełnić o nieznane mi wydarzenia i dokumenty. Pora również na udokumentowanie późniejszego okresu rozwoju i działalności krótkofalarskiej w naszym regionie.
POCZĄTKI
Zorganizowane formy działalności radioamatorów w Polsce mają swój początek w latach 1923/24. Powstały wówczas pierwsze Radio kluby w Poznaniu, Warszawie, Lwowie, Krakowie, Bielsku. Z informacji od kol. Czesława Wilczyńskiego –SP9JBW (SK) wiemy, iż w okresie przedwojennym w Tarnowie było dwóch radioamatorów – krótkofalowców : ksiądz Zieliński i inż. Somnicki. Niestety, nie posiadamy informacji o zakresie ich aktywności krótkofalarskiej. Wiadomo natomiast, iż w Tarnowie nie było żadnego klubu, najbliższe znajdowały się w Krakowie i we Lwowie.
W latach 1950 – 54 brak jest zorganizowanej działalności radioamatorskiej w Tarnowie, zresztą okres ten nie sprzyjał uprawianiu tego rodzaju hobby. W latach 1950 –53 rozpoczynali działalność nasłuchową pierwsi tarnowscy radioamatorzy – krótkofalowcy: Marian Salamon , Józef Grębosz , Kazimiera Pasternak-Grębosz, Zygmunt Kalafarski, Jerzy Gradziński ( lista ta nie jest kompletna), wszyscy już SK. W/w w Krakowskim Radio klubie LPŻ uzyskali znaki nasłuchowe w grupie SP9- 201 – 207 ( dla Tarnowa zarezerwowano grupę znaków od SP9-200, Kraków posiadał grupę od SP9- 100 ).
W/wymienieni we własnym zakresie opanowali umiejętność odbioru i nadawania telegrafii, wykonali odbiorniki nasłuchowe o bezpośrednim wzmocnieniu i przeprowadzali pierwsze nasłuchy i próby ze sprzętem nadawczym. Organizacyjnie związani byli z klubem łączności LPŻ w Tarnowie.
Klub Łączności Ligi Przyjaciół Żołnierza w Tarnowie (przypuszczalnie od 1952 roku) mieścił się wraz z biurem Zarządu Powiatowego LPŻ przy ul. Sowińskiego ( obecnie stołówka PSS). Kierownikiem klubu i instruktorem d/s. łączności był Stanisław Zalasiński, radiotelegrafista, rezerwista LWP. Oprócz wcześniej wymienionych osób, w radioklubie działał również Kazimierz Sajdak, żołnierz września 1939 roku ( późniejszy SP9-211 i SP9MH). Klub nie dysponował samodzielnym lokalem, jedynym wyposażeniem były dwie radiostacje RBM1, generator sygnałowy do nauki alfabetu Morse’a i kilkanaście kluczy sztorcowych.
W roku 1954 zorganizowano w Tarnowie ( Technikum Chemiczne w Mościcach) pierwsze szkolenie z zakresu krótkofalarstwa i nauki alfabetu Morse’a, prowadzone przez Stanisława Zalasińskiego i Mariana Salamona; z pośród uczestników tego kursu znaki nasłuchowe otrzymali: Tadeusz Szymkowiak SP9-212 i Jacek Rutyna SP9-213.
W roku 1955 zorganizowano Kurs Łączności Radiowej II stopnia ( również w Technikum Chemicznym ), połączony z zajęciami o tematyce krótkofalarskiej. Kurs obejmował 162 godziny zajęć teoretycznych i naukę alfabetu Morse’a. Wykładowcami byli : Stanisław Zalasiński, Józef Grębosz i Marian Salamon. Uczestnikami kursu w większości byli uczniowie II klasy Wydziału Elektrycznego. Z pośród uczestników tego kursu znak nasłuchowy uzyskał Andrzej Oskędra SP9-214.
W roku 1955 biuro Zarządu Powiatowego LPŻ otrzymało lokal w Rynku pod nr 4, gdzie zorganizowano pracownię modelarską i klub łączności. Warunki lokalowe były trudne, pomieszczenie klubowe nie posiadało okna i kiepskie ogrzewanie, niemniej przystąpiono z entuzjazmem do codziennej działalności klubowej. Gospodarzem klubu był Kazimierz Sajdak dbający o zaopatrzenie w sprzęt i z racji wyjazdów służbowych do Krakowa, pierwszy QSL manager. Karty były wysyłane i odbierane z Radio klubu LPŻ w Krakowie, gdzie aktywni byli wówczas m/innymi Adam Sucheta -SP9DH (SK), Władysław Michniak – SP9DF, Jerzy Szczęśniak – SP9KJ.
Kazimierz Sajdak-SP9MH, będąc przez wiele lat kierownikiem drukarni w Tarnowie załatwiał tutejszym krótkofalowcom druk kart QSL co w owych czasach było zadaniem niezmiernie trudnym. W większości przypadków wykorzystywano jednolite karty drukowane centralnie przez LPŻ.
Pierwsze licencje w Tarnowie uzyskali w roku 1955 : Marian Salamon – SP9CS i Józef Grębosz – SP9CG ( moc doprowadzona do PA 5 W, wszystkie pasma ). Umożliwiło to późniejsze wystąpienie z wnioskiem o wydanie licencji dla stacji klubowej i w tym samym roku uzyskano znak dla radiostacji klubowej LPŻ – SP9KAO , operatorzy odpowiedzialni SP9CS i SP9CG.
Pierwsze łączności przeprowadzano na sprzęcie w/w kolegów oraz RBM1, pierwszy nadajnik klubowy do pracy CW wykonał Tadeusz Szymkowiak SP9-212, z lampą końcową LS50.Jako anteny używano Windom 41,5 m rozpiętego pomiędzy wieżą tarnowskiego ratusza i stojakiem na budynku w którym mieścił się klub.
W okresie tym członkami klubu byli również: Stanisław Zalasiński, Roman Nowy, były członek Lwowskiego Klubu Krótkofalowców, Marian Waleń, Florian Łagosz, Krzysztof Góra, Stanisław Lalik, Wacław Ofierski, Jerzy Andraszek.
W roku 1956 wykonano we własnym zakresie nowy nadajnik dla stacji klubowej do pracy CW/AM na pasmach 3,5, 7, 14 MHz, ze stopniem końcowym na lampie GK-71. Wykonawcami byli: SP9CS, SP9211, SP9212, SP9214. Blachy na panele załatwił Roman Nowy, pracownik TAMEL-u. Podzespoły organizował Kazimierz Sajdak i Marian Salamon. Nadajnik wykonany był w klasycznym dla owych czasów układzie: VFO-3xFD-DR-PA.
Pierwotnie, w stopniu końcowym zamierzano zastosować lampę 813 ( z trudem zdobytą przez SP9CS-a w Warszawie). W czasie prac montażowych lampa została uszkodzona przy lutowaniu doprowadzenia do anody. Jako odbiornika używano DUCATI AR-18, produkcji włoskiej , antena Windom 41,5 m.
W latach 1956-57 stacja klubowa SP9KAO była bardzo aktywna na pasmach amatorskich za sprawą jej operatorów : SP9-211, SP9-212, SP9-214, SP9-215, SP9-216, SP9-220, pod nadzorem operatorów odpowiedzialnych. Stanowiła obiekt szkoleniowy dla uczestników kursów organizowanych w Klubie Łączności LPŻ.
W roku 1956, w ramach przygotowań do udziału w zawodach POLNY DZIEŃ, wykonano w klubie nadajnik na pasmo 2 m z dwoma lampami LD-1 w stopniu końcowym , konwerter na w/w pasmo do odbiornika AR18 oraz odbiornik z bezpośrednią przemianą na pasmo 2 m . Sprzęt ten został wykorzystany do pracy terenowej w Polnym Dniu 1956.
Jako ciekawostkę można przytoczyć, iż z braku jakiegokolwiek miernika częstotliwości, do zestrojenia nadajnika użyto własnoręcznie wykonanej linii Lehera , na której odczytu długości fali dokonuje się przymiarem liniowym, mierząc odległość pomiędzy dwoma brzuśćcami napięcia, ustalonymi poprzez przesuwanie 2,5V żaróweczki wzdłuż przewodów linii sprzęgniętej ze stopniem końcowym nadajnika.
Mając zestrojony w paśmie nadajnik można było przystąpić do strojenia konwertera i odbiornika.
Ekipa klubowa w składzie SP9CS, SP9-212, SP9-213, SP9-214 i Marian Waleń zainstalowała namiot na szczycie wzniesienia Wał ( Lubinka), pod drewnianą wieżą triangulacyjną. Oprócz w/w sprzętu, dysponowano anteną 5 el. Yagi i agregatem spalinowym. Zabezpieczenie transportowe i agregat zapewnił Kazimierz Sajdak. W czasie zawodów zawiódł konwerter, przeprowadzano więc łączności słuchając na zapasowym odbiorniku o bezpośrednim wzmocnieniu.
Z opublikowanych w RADIOAMATORZE (marzec 1957) wyników wiemy, iż przeprowadzono 7 QSO, wynik 763 punkty ( 1 punkt za kilometr), zajmując 121 miejsce, na 154 stacje uczestniczące w zawodach ( uczestniczyły stacje z 5 krajów ).
W roku 1957 kolejne licencje w Tarnowie uzyskali:
Tadeusz Szymkowiak – SP9JA
Kazimierz Sajdak – SP9MH
Andrzej Oskędra – SP9NH
Roman Nowy – SP9RX
W roku 1958 :
Stanisław Lalik – SP9YP
Tadeusz Roszak – SP9AED
W roku 1957, po wizycie w Tarnowie Prezesa Zarządu Głównego LPŻ, gen. J.Turskiego i przy jego wsparciu, ZP LPŻ otrzymał nowe pomieszczenia przy ul. Wałowej ( w budynku Komitetu PZPR), wraz z pomieszczeniem na radiostację na poddaszu tegoż budynku
Zainstalowano kolejnego Windom’a i rozpoczęto codzienną pracę na pasmach amatorskich.
W latach 1957 – 59 operatorzy stacji SP9KAO przeprowadzili wiele łączności dx-owych korzystając z bardzo dobrych warunków propagacyjnych jakie występowały w tamtych latach ( maksimum cyklu słonecznego, o najwyższym wskaźniku SFS z dotychczas zarejestrowanych).
W styczniu 1957 roku Polski Związek Krótkofalowców został wyłączony ze struktur LPŻ ( po wojnie PZK istniał samodzielnie w latach 1948-50).
W roku 1957 większość członków radio-klubu zrezygnowała z przynależności do LPŻ , powołując w tym samym roku Oddział PZK w Tarnowie.
ODDZIAŁ I KLUB PZK
Powołanie do życia Oddziału PZK w Tarnowie było spełnieniem oczekiwań naszego środowiska, podobnie jak środowisk radioamatorskich w całym kraju, na fali dokonujących się przemian politycznych od października 1956 roku.
Zarząd Oddziału Tarnowskiego w roku 1957 tworzyli:
prezes – SP9CS
v-ce Prezes – SP9JA
sekretarz – SP9NH
Oddział nie dysponował lokalem, w razie potrzeby korzystano z prywatnych mieszkań, np. na sesje egzaminacyjne komisji kwalifikacyjnej dla osób ubiegających się o licencje. Komisję egzaminacyjną stanowili członkowie Zarządu Oddziału. Do tutejszego Oddziału należał terytorialnie Nowy Sącz, gdzie przed rokiem 1957 były 2 licencje : SP9KCB – w Klubie Kolejarza węzła PKP w Nowym Sączu oraz SP9OS – Jan Jelonek, nestor krótkofalarstwa na tym terenie.
W roku 1960 licencje uzyskali :
Stanisław Kotlarz – SP9AFW
Romuald Sowa – SP9AFV
Alojzy Smajdor – SP9AJM
Jacek Rutyna – SP9AKD
Marian Nowy – SP9ALX
Oddział PZK w Tarnowie działał formalnie do 16 lutego 1961 roku, kiedy to decyzją ZG PZK zlikwidowano Oddziały w miastach nie będących siedzibami województw. Członkowie naszego Oddziału zostali przejęci przez Oddział PZK w Krakowie i stan taki utrzymywał się do 1975 roku, kiedy to w wyniku zmian w podziale administracyjnym kraju ( powstało województwo tarnowskie), reaktywowano Oddział Wojewódzki PZK w Tarnowie.
W latach 1959 – 65 nie było w naszym regionie zarejestrowanego klubu PZK.Z inicjatywy Kazimierza Salamona – prezesa Zakładów Metalowo-Drzewnych Spółdzielni Pracy “POKÓJ” w Tarnowie, Dom Kultury i Techniki “ZACHĘTA” zaproponował zorganizowanie Klubu Krótkofalowców, co nastąpiło jesienią 1965 roku. Organizatorem i instruktorem w klubie był SP9NH. W roku 1966 nastąpiło zarejestrowanie powstałego klubu w PZK, zaś w lipcu tegoż roku uzyskano zezwolenie dla stacji klubowej SP9PZF ( I kat. 250 W, operatorzy SP9NH, SP9AED, SP9AKD).
Klub współ-dysponował pomieszczeniem na radiostację i możliwością korzystania z pomieszczeń “ZACHĘTY” dla celów szkoleniowych. Pierwszą uruchomioną w klubie stacją była adaptowana na pasma amatorskie radiostacja 10RT, jej wykonawcami byli : Czesław Winczura – SP9CUV i Leopold Włudyka- SP9GVS .
Zorganizowano kurs nauki telegrafii dla 15 osób, wnioskowano do ZOW PZK o przydział znaków nasłuchowych ( w grupie SP9-6800), kilka osób uzyskało świadectwa uzdolnienia a następnie zezwolenia : SP9CUV, SP9DGP, SP9EDX, SP9EDG, SP9GYY , SP9GVS
Przystąpiono do budowy nadajnika klubowego QRO gromadząc podzespoły z demobilu, otrzymano radiostacje 2 radiostacje RBM-1 i RSBF.
W lutym 1969 roku klub liczył 27 członków, 6 nadawców, 17 nasłuchowców i 4 osoby bez znaków.
Zarząd klubu PZK “ZACHETA” stanowili:
prezes – Marian Salamon – SP9CS
v-prezes – Jacek Rutryna – SP9AKD
sekretarz – Andrzej Oskędra – SP9NH
skarbnik – Adam Bugno – SP9HJ
gospodarz – Czesław Winczura – SP9CUV
QSL mngr – Stanisław Milówka – SP9 9126
Warunki lokalowe (brak stałego ogrzewania) ograniczały działalność klubu do okresu wiosenno-letniego, ponadto pomieszczenie radiostacji użytkowane było także przez innych użytkowników , w związku z czym podjęto starania o nowy lokal i takowy otrzymano w październiku 1970 roku , w klubie “TARNOVIA” przy u. Krakowskiej 8. W lokalu tym działalność klubowa prowadzona była do roku 1973, aktywnymi członkami klubu byli wówczas : SP9CUV, SP9AEC, SP9HJ, SP9GVJ, Mając jednak ograniczone możliwości korzystania z lokalu oraz w związku ze zmianami personalnymi w kierownictwie Domu Kultury i Techniki “ZACHĘTA”, nastąpił brak zainteresowania działalnością klubu ze strony jego władz.
W związku z przekazaniem do użytku w czerwcu 1971 nowego Domu Kultury Z.A. w Tarnowie , podjęto starania o przeniesienie klubu krótkofalowców do Mościc. Starania grupy krótkofalowców, pracowników Z.A. ( SP9AKD, SP9AED, SP9NH ) uwieńczone zostały porozumieniem z kierownictwem D.K. “ZACHĘTA”, w wyniku którego w roku 1973 nastąpiło przeniesienie klubu do Domu Kultury Z.A. Klub krótkofalowców “CHEMIK” uzyskał doskonale warunki do działalności organizacyjnej, zainteresowanie ze strony gospodarzy Domu Kultury w osobach kierownika: Jerzego Szawicy i Jego zastępcy Stanisława Seremeta. Klub nie ponosił żadnych kosztów związanych z użytkowaniem lokalu, można było również korzystać z innych pomieszczeń na zebrania i spotkania w szerszym gronie. Na bazie tegoż klubu, w roku 1975 reaktywowany został Zarząd OW PZK w Tarnowie i stan taki pozostawał do roku 1987.
Pierwszy Zarząd OW PZK w Tarnowie, wybrany w dniu 16.11.1975 stanowili:
prezes – Jacek Rutyna SP9AKD
v-prezes – Teofil Terlecki SP9AEC
sekretarz – Tadeusz Szymkowiak SP9JA
QSL mngr – Zbigniew Wilczyński SP9IEK
UKF mngr – Jan Gawlik SP9HVV
Klub krótkofalowców przy D.K. Zakładów Azotowych zapewniał warunki do rozwoju krótkofalarstwa w naszym regionie, wielokrotnie organizowano kursy nauki telegrafii i szkolenia z zakresu wiedzy wymaganej do uzyskania pozwolenia na posiadanie amatorskiej radiostacji.
Nastąpił znaczny wzrost ilości wydanych licencji i zarejestrowanych w PZK klubów działających na obszarze województwa.
Historia działalności tego klubu powinna być przedmiotem oddzielnego opracowania z uwagi na bogaty materiał źródłowy jaki jest dostępny w posiadanych przez ZOT PZK w Tarnowie materiałach archiwalnych.
Powracając do lat wcześniejszych, w roku 1969 powstał w Tarnowie drugi klub zrzeszający krótkofalowców – Harcerski Klub Krótkofalowców “LELIWA” przy Komendzie Hufca ZHP, z siedzibą w Domu Harcerza przy ul. Słowackiego.
Organizatorami klubu byli między innymi dotychczasowi członkowie klubu “ZACHĘTA”: Teofil Terlecki – SP9AEC, Aleksander Matug – SP9EDG, Henryk Bobka, Henryk Solarz.
SPRZĘT I PIERWSZE OSIĄGNIĘCIA SPORTOWE
W latach 50-tych i 60-tych w wyposażeniu stacji amatorskich przeważały konstrukcje amatorskie i sprzęt demobilowy, szczególnie jeśli chodzi o odbiorniki radiowe. Do połowy lat 60-tych pracowano głównie na CW i AM. Nadajniki pracowały w układach z powielaniem częstotliwości np. VFO-3xFD-DR-PA , w stopniach końcowych używano lamp LS50, RL12-P35, 813, GU-80, modulacja AM najczęściej siatkowa, kluczowanie w VFO.
Popularnymi wówczas antenami były Windomy, LW, G5RV, GP. Pierwszą stacją w Tarnowie która uruchomiła się na SSB był SP9CS w roku 1967.
Przykłady konstrukcji amatorskich z tego okresu przedstawione są na załączonych zdjęciach
Najstarszą wzmianką o uczestnictwie w zawodach stacji z Tarnowa są wyniki II Krajowych Zawodów QRP 2-3.04.1955, opublikowane w RADIOAMATORZE Nr 1/1956.
Wymieniona jest stacja SP9CS – 13 QSO, 222 punkty, 9miejsce.( VFO-PA 2x EF22, odbiornik – 8 lamp superheterodyna, LW 40 m).
W opublikowanych w RADIOAMATORZE Nr 4/1956 wynikach IV Międzynarodowych Zawodach Krótkofalowców LPŻ, wymienione są następujące stacje: SP9KAO , SP9CS, SP9-206, SP9- 209, SP9- 211, SP9- 212.
Z okresu późniejszego odnotować należy :
- zajęcie pierwszego miejsca w SP w paśmie 15m w zawodach WWDXC PHONE 1958 ( SP9NH)
- uzyskanie członkostwa w powstałym w roku 1959 SPDX Klubie : #33 SP9NH, #39 SP9CS, #…….SP9JA
- uzyskanie dyplomów WAZ i WAS – 1964 (SP9NH)
- udział stacji tarnowskich w zawodach MILLENIUM 1960
- SPDXContest 1960 i w latach następnych
***********************************************************
Aneksy do wyżej opracowanego tekstu historii
****************************************************
Aneks 1
W opracowaniu ” Krótkofalarstwo na Ziemi Tarnowskiej 1950-1975 ” wspomniano o dwóch tarnowskich krótkofalowcach którzy przed II wojną światową posiadali licencje nadawców – księdzu Romanie Zielińskim i inż. Emilu Somnickim. Aktualnie dysponujemy szerszą wiedzą na ten temat uzyskaną z zapisów w amerykańskich, corocznych wydawnictwach ”Radio Amateur Callbook” z lat 1929 i 1934 oraz z informacji uzyskanych od przeora klasztoru Ojców Bernardynów z Tarnowa.
Ks. Roman Zieliński – SP3OA wyszczególniony jest w wykazie stacji polskich w Callbook-u z roku 1929, pod adresem klasztoru OO Bernardynów. Pochodził z Dąbrowy Tarnowskiej; zmarł na początku lat 60-tych i pochowany jest w grobowcu rodzinnym w Dąbrowie Tarnowskiej. W Tarnowie przez wiele lat był katechetą szkolnym.
Inż. Roman Somnicki – SP3OH wyszczególniony jest w Callbook-u z roku 1934, pod adresem zamieszkania – Matejki 3. Wiemy iż zmarł w roku 1943 i pochowany jest na Starym Cmentarzu w Tarnowie.
Rafael Feld – SP3OG wyszczególniony jest również w Callbook-u z roku 1934, pod adresem zamieszkania – Szpitalna 18. Należy domniemywać iż nie przeżył okresu wojennego.
W Callbook-u z roku 1938 wyszczególniony jest również Jan Jelonek – SP1OS, pod adresem zamieszkania – Brześć nad Bugiem.
Po wojnie mieszkał w Nowym Sączu i posiadał znak SP9OS, był założycielem Radio-Klubu LPŻ- SP9KCB w Klubie Kolejarza węzła PKP Nowy Sącz. W latach 1957-1961 był członkiem Tarnowskiego Oddziału PZK.
PS – Kolegów z Nowego Sącza prosimy o przybliżenie nam sylwetki śp. Jan Jelonka SP9OS – nestora krótkofalarstwa na ich terenie.
Listopad 2011……..Andrzej Oskędra SP9NH
……………………………………………………………………………………..
Aneks 2
Dzięki uprzejmości, informacjom i zdjęciom otrzymanym od Pana Mariana van Marke de Lumen – tarnowianina zamieszkałego w Toruniu, możemy uzupełnić historię początków działalności tarnowskich krótkofalowców w latach 1950-55. W owym czasie Pan Marian był członkiem Radio-Klubu Ligi Przyjaciół Żołnierza, uczestniczył w kursie szkolenia radiotelegrafistów i posiadał znak nasłuchowy SP9-208 ( patrz zdjęcia kart QSL ).
Dla przypomnienia – w latach 1945-50 w Polsce działała organizacja paramilitarna o nazwie Towarzystwo Przyjaciół Żołnierza ( TPŻ), której nazwę w roku 1950 zmieniono na Liga Przyjaciół Żołnierza (LPŻ), a następnie w roku 1962 przekształcono w Ligę Obrony Kraju ( LOK). Wszystkie te organizacje prowadziły działalność w zakresie szkoleniowym w dziedzinie radio- komunikacji dla potrzeb wojska oraz Radio-Kluby o charakterze krótkofalarskim. Pierwsza siedziba tarnowskiego TPŻ/LOK znajdowała się w budynku na rogu ulic Targowej i Ducha (dla ścisłości:lokal znajdował się na parterze, tu gdzie obecnie znajduje się sklep, wchodziło się do niego tak jak do sklepu ). Był tam m/innymi Ośrodek Szkolenia Radiotelegrafistów, którego sala wykładowa znajdowała się w budynku parterowym naprzeciw obecnego Pałacu Młodzieży przy ulicy J. Piłsudskiego ( patrz zdjęcia z zajęć na sali wykładowej ).
2021.03.01 – Na zdjęciu ze szkolenia /wyżej/ przy tablicy stoją: Józef Grębosz (SP9CG) – mój tata, oraz Kazimiera Grębosz – moja mama. Na następnym zdjęciu /na zdjęciu niżej/tata stoi koło tablicy i czyta coś z kartki a mama siedzi przy stole ze słuchawkami – pewnie dekodując Morse’a /info. syn – dr hab. Jurek Grębosz/
Na załączonych zdjęciach rozpoznajemy : zdjęcie po lewej stronie, przy tablicy – Józef Grębosz ( od roku 1955 SP9CG – SK); przy stole – Marian Salamon ( od roku 1955 – SP9CS – SK) , oraz Pani Kazimiera Pasternak ( później – Grębosz, również SK). Pan Marian van Marke de Lumen – SP9-208 widoczny jest na pierwszym planie (najmłodszy uczestnik kursu) . Niestety, nie posiadam dokumentów potwierdzających znaki nasłuchowe jakie posiadały w owym czasie w/w osoby.
Marian van Marke de Lumen oraz Andrzej Oskędra SP9NH
……………………………………………………………………………………………….
Aneks 3
Lista znaków nasłuchowych i wywoławczych w latach 1950 – 1955 osób będących członkami Radio-Klubu TPŻ / LPŻ :
- SP9-200 – SP9KAO – Stacja klubowa
- SP9-??? – SP9CS – Marian Salamon /później SP5CS/
- SP9-202 – Kazimiera Pasternak – Grębosz – wcześniej – SP222K
- SP9-203 –
- SP9-204 –
- SP9-205 – SP9CG – Józef Grębosz
- SP9-206 – Jerzy Gradziński
- SP9-207 – Zygmunt Kalafarski
- SP9-208 – Marian van Marke de Lumen
- SP9-209 – Antoni Itzeli /SP9LS/ ? – występuje w info Klubu SP9KBH -1957
- SP9-211 – Kazimierz Sajdak /SP9MH/
- SP9-212 – Tadeusz Szymkowiak /SP9JA/
- SP9-213 – Jacek Rutyna /SP9AKD/
- SP9-214 – Andrzej Oskędra /SP9NH/
- SP9-215 – Krystyna Prosowicz
- SP9-216 – Stanisław Zalasiński
- SP9-217 – Jerzy Andraszek
- SP9-220 – Krzysztof Góra
- SP9-222 – Roman Nowy /SP6RX/ – wcześniej SWL- PL300
- SP9-225 – Marian Nowy
Członkami Radio-Klubu i posiadaczami nie znanych mi znaków nasłuchowych byli również:
- Zbigniew Filipowicz
- Marian Waleń
- Józef Krakowski
- Jerzy Ofierski
- Florian Łagosz
Aneks nr4
do przedwojennej i powojennej historii krótkofalarstwa w Tarnowie. /SP9IEK – 26.02,1017/.
1 – Pani Kazimiera Pasternak po mężu Grębosz – /wg syna, mieszkającego w Tarnowie, jest lekarzem, także krótkofalowcem, z którym utrzymuję kontakt/ miała tylko znak nasłuchowy SP222K, później SP9-202. Spoczywa na Starym Cmentarzu w Tarnowie w rodzinnym grobowcu Pasternaków. Na płycie nagrobnej epitafium “nestorka krótkofalarstwa w Tarnowie” /lokalizacja grobowca jest mi znana/. Józef Grębosz SP9CG, wcześniej znak nasłuchowy SP9-205 /w aneksie 3 brak/ zmarł w Szczecinie i tam został pochowany.
2 – Roman Nowy w 1932 r. wrzesień Krótkofalowiec Polski nr 9, komunikat LKK, nr członkowski 103, znak nasłuchowy PL300. Po wojnie mieszka w Tarnowie /kolega mojego ojca SP9JBW/, zostaje nasłuchowcem w Tarnowskim Radio Klubie LPŻ i uzyskuje znak SP9-222 , a w 1957 roku znak nadawczy SP9RX /byłem kilkakrotnie u niego w domu z tatą wzmacniacz mocy miał na przedwojennej lampie chłodzonej wodą, była podłączona do kranu a woda wylewała się do zlewu, byłem wtedy mały może miałem dziesięć lat i to mi się podobało/. Jego syn Marian Nowy SP9-225, później SP9ALX, jest profesorem na uczelni w Krakowie, gdzie też mieszka.
3 – Marian Salamon od 1955 roku SP9CS mieszkał w Tarnowie przy ulicy Zamkowaj /też go jak byłem mały odwiedzałem z tatą, zawsze mówił , że kawałek drutu rzucony na drzewa jest już anteną i nawet takie anteny stosował/. W latach siedemdziesiątych wyjechał do Warszawy. Wykładał na Wojskowej Akademii Technicznej. Nadawał pod znakiem SP5CS , często miałem z nim łączności. Tam zmarł i tam pochowany.
4 – Uzupełnienie Aneksu nr 3
– Znak nałuchowy SP9-207 miał Zygmunt Kalafarski /brak w aneksie nr 3/
– Znak nasłuchowy SP9-217 miał Jerzy Andraszek /w 1957 roku pracował często na stacji SP9KAO/
– Znak nasłuchowy SP9-216 należał do Stanisława Zalasińskiego, kierownika Radio Klubu SP9KAO i równocześnie instruktora d/s łączność, rezerwisty z wojska o specjalności radiotelegrafisty. Prowadził on w tamtym okresie kursy łączności radiowej II stopnia.
– Znak nasłuchowy SP9-211 należał do Kazimierza Sajdaka, po zdaniu egzaminu uzyskał znak SP9MH, bardzo aktywny w tamtym okresie w Radio Klubie SP9KAO
5 – Odnośnie ks. Romana Zielińskiego SP3OA, inż. Emila Somnickiego SP3OH i Rafaela Feld SP3OG to w/w wymienieni są w Krótkofalowcu Polskim nr 9 wrzesień 1929 rok jako członkowie LKK:
ks. Roman Zieliński – Nr 47 – SP3OA, znak nasłuchowy PL204, następnie znak nadawczy TPOA
inż. Emil Somnicki – Nr 130 – SP3OH i Rafael Feld – Nr 129 – SP3OG.
– W nr 1 Krótkofalowca Polskiego ze stycznia 1931 roku ukazał się komunikat Krakowskiego Okręgu PZK /KKK/ ,”krótkofalarskie amatorskie stacje SP3OA, SP3OG, SP3OH z powodu nie zgłoszenia się do Okręgu Krakowskiego PZK zostają skreśleni z rejestru, wobec czego zostaje wzbronione im nadal używanie znaków o czym Główny Zarząd PZK oraz Ministerstwo Poczt i Telegrafów powiadomiono”.
– W Krótkofalowcu Polskim nr 10 z października 1931 roku ukazał się komunikat KKK “stacja SP3OH Częstochowa prosi o nawiązanie fono-połączenia ze stacjami krótkofalarskimi. Stacja czynna jest w każdą niedzielę w godzinach 8.00-12.00”. Z powyższego wynika, że inżynier Emil Somnicki w 1931 roku przebywał w Częstochowie gdzie był czyny na stacji. Zmarł w 1943 roku w niewiadomych okolicznościach w czasie wojny. Pochowany wraz z żoną która zmarła w 1977 roku w jej rodzinnym grobowcu, rodziny Steców na Starym Cmentarzu w Tarnowie /miejsce jest mi znane/.
6 – W latach 20 – 30 ubiegłego wieku radioamatorzy w tym tych trzech krótkofalowców SP3OA, SP3OG, SP3OH, spotykali się w salonie radiowym o nazwie “RADIO”, pełna nazwa Przedsiębiorstwo Wielkopolskich Zakładów Radiotechnicznych Spół. z ogr. por. Ignacy Wilczyński i Karol Homel w Tarnowie, Kazimierza Wielkiego 2. W salonie tym można było nabyć pierwsze odbiorniki radiowe, części do ich amatorskiej budowy, podręczniki i czasopisma o tematyce radioamatorskiej w tym zagraniczne, można też było przy kawie czy herbacie posłuchać na słuchawki radia /coś jak dzisiaj kawiarenka internetowa/ dlatego były tam warunki do spotkań i wymiany doświadczeń w tych pierwszych krokach radioamatorstwa w Polsce i Tarnowie.
***************
Zapraszamy do współpracy wszystkich kolegów, którzy mogli by uzupełnić wyżej spisane informacje, rozszerzyć je o nowe fakty. Także prosimy wszystkich, którzy mogą wnieść dalsze informacje.
Jeżeli są w posiadaniu jakichś materiałów pisanych z tego szczególnie opisanego okresu, proszeni są o kontakt z Kol. Andrzejem lub przez nasz adres. Prosimy też o dokumentowanie dalszej części historycznego rysu krótkofalarstwa na „Ziemi Tarnowskiej”. Czas biegnie nieubłaganie a pamięć nasza jest ulotna.
Jednocześnie dziękujemy wszystkim, którzy już udzielili nam pomocy w odzyskiwaniu tej wiedzy.
Vy 73. Staszek sq9aor